Συνταγή για Σαμπουάν από Φυσικό Σαπούνι - μέρος α'

Εισαγωγική φλυαρία (για τους κεφάτους).

Για πολλά χρόνια με ταλαιπωρούσε η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα, κληρονομία όλων των γυναικών απ'τη μεριά της μαμάς μου. Πώς να μην με ταλαιπωρεί άλλωστε όταν μερικά απ'τα «χαρίσματα» που έχουμε οι πάσχοντες είναι: απαίσια πιτυρίδα, ξεφλουδισμένο και ερεθισμένο δέρμα, κοκκινίλες, ενοχλήσεις, φαγούρα, «χιονισμένα/σκασμένα» φρύδια και αυτιά. Όταν ειδικά διάβασα πως το δέρμα στο τριχωτό της κεφαλής όσων πάσχουν χαρακτηρίζεται ως «φολιδωτό» πήρα μια χαρά που δεν περιγράφεται. Σαν βόας και κροταλίας ένιωσα που αλλάζει δέρμα. Για κάποια χρόνια ακολούθησα την ενδεδειγμένη ιατρική οδό  χρησιμοποιώντας μερικά φαρμακευτικά σαμπουάν και κάποιες φορές κρέμες με κορτικοστεροειδείς ουσίες· τα μεν σαμπουάν όμως έκαναν τα μαλλιά μου πιο ξηρά απ'ότι ήδη είναι, ειδικά τις περιόδους που είναι σε έξαρση και πρέπει λούζομαι καθημερινά με αυτά, και οι δε κορτιζονούχες κρέμες καλό είναι να αποφεύγονται όσο γίνεται.

Τα προβλήματα αυτά φυσικά δεν ούτε απλά, ούτε τόσο μονοδιάστατα όσο φαίνονται στην οθόνη. Πέραν των τριών φαρμακευτικών σαμπουάν που χρησιμοποιούσα στις ρίζες, έπρεπε να έχω και ένα τέταρτο για να λούζω το υπόλοιπο (μακρύ) μαλλί. Για να μην είναι τόσο ξηρό και με όψη αφάνας το μαλλί μου, πέραν από μαλακτικό έπρεπε να βάζω και μερικές ακόμα κρέμες μετά το μπάνιο όπως: leave-in conditioner, κρέμα για τις μπούκλες, σιλικονούχα κρέμα (τα γνωστά serum) για να μην κάνουν ψαλίδα, προστατευτικό από την θερμότητα, κλπ. Για να μην τα πολυλογώ, το χάος στο μπάνιο και στη βαλίτσα μου όταν ταξίδευα ήταν απερίγραπτο· από άνθρωπος που επωφελούνταν πλήρως τα φυσικά σπαστά μαλλιά μου και που ποτέ δεν ασχολούμουν ιδιαίτερα με το styling αλλά ούτε και  κουβάλαγα πολλά πράγματα είχα γίνει κάπως έτσι:

Παράλληλα άρχισαν να με ενοχλούν πολύ δυο πράγματα. Καταρχήν τα χημικά μέσα στα προϊόντα που ούτε καλό στον οργανισμό μας και το περιβάλλον κάνουν, ούτε χωρίς μάταιες θυσίες ζώων που πεθαίνουν μαρτυρικά στα εργαστήρια φτιάχνονται. Κατά δεύτερον ο πολλαπλασιασμός των «μαγικών» προϊόντων που έπρεπε να πάρω για να κάνω τη δουλειά μου κάθε φορά που απέσυραν μια σειρά προϊόντων για να βγάλουν την ανανεωμένη και πολλαπλασιασμένη σε προϊόντα νέα σειρά. Και η κοροϊδία έχει τα όριά της!

Δοκίμασα διάφορα προϊόντα πιο φυσικά αλλά για να μην τα πολυλογώ κανένα από αυτά δεν αποδείχθηκε Ιερό Δισκοπότηρο, τουναντίον μάλιστα κάποια είχαν περισσότερα κοινά με την Αγία Χειροβομβίδα αφού χειροτέρεψαν την πιτυρίδα και τον ερεθισμό. Κουρασμένη και εξουθενωμένη αποφάσισα να πάρω την κατάσταση στα χέρια μου και να φτιάξω μόνη μου σαμπουάν.  Θα μπορούσα να το ξεκινήσω από την αρχή και να φτιάξω και το σαπούνι μόνη μου αλλά ο Tyler Durden με αποθάρρυνε λιγάκι από την χρήση υδροξειδίου του νατρίου (καυστική σόδα)/ υδροξειδιού του καλίου (ποτάσα). Κάποια στιγμή θα το κάνω κι αυτό αλλά προς το παρόν και με έτοιμο το σαπούνι μια χαρά είναι!

Η Βασική Συνταγή για το Σπιτικό Σαμπουάν 

150γρ φυσικό σαπούνι όπως το πράσινο (σε νιφάδες ή το τρίβουμε στον τρίφτη στη λεπτή μεριά)
250ml νερό (λίγο παραπάνω από ένα ποτήρι)
120ml γλυκερίνη ή γλυκερόλη (8 κουταλιές της σούπας)
2 κουταλιές  της σούπας από κάποιο λάδι όπως ελαιόλαδο, δαφνέλαιο, αμυγδαλέλαιο (λεπτομέρειeς παρακάτω και στο γ'μέρος)
20 σταγόνες αιθέρια έλαια (δικής σας επιλογής, θα γράψω περισσότερα στο γ΄μέρος)

Εκτέλεση
◆Βάζουμε το νερό και το σαπούνι σε ένα μπολ ή κατσαρόλα και τα ζεσταίνουμε σε χαμηλή προς μέτρια φωτιά με τη μέθοδο μπεν μαρί.
◆Ανακατεύοντας πάνω από το ζεστό νερό σιγά σιγά το σαπούνι και το νερό θα ενωθούν και θα γίνουν ένα ρευστό μείγμα. Αυτή η διαδικασία θέλει κάποια ώρα οπότε οπλιστείτε με υπομονή και μην τρομάξετε που το σαπούνι θα σβολιάσει αρχικά! Συνήθως η διαδικασία αυτή μου παίρνει 45 λεπτά με μια ώρα.
◇ Προσοχή! Δεν θέλουμε να βράσει, απλά να ζεσταίνεται καλά καθ'όλη τη διαδικασία. Επίσης προσέχουμε μην εξατμιστεί όλο το νερό από την από κάτω κατσαρόλα!
◆Μόλις ομογενοποιηθούν το σαπούνι και το νερό, ρίχνουμε τις 2 κουταλιές λαδιού και ανακατεύουμε καλά να αφομοιωθεί κι αυτό στο μείγμα μας.
◆Αποσύρουμε απ'τη φωτιά και ρίχνουμε γρήγορα γρήγορα την γλυκερίνη και τα αιθέρια έλαια της αρεσκείας μας.
◆Το βάζουμε στα δοχεία που έχουμε διαλέξει να το αποθηκεύσουμε.
◆Ανακτούμε την μισή μας αρχοντιά με τον νέο κόσμο καθαριότητας που ανοίχτηκε. Όσοι έχουν μακριά μαλλιά θα έχουν ένα επιπλέον θεματάκι το οποίο αναλύω στο β΄μέρος αυτού του θέματος.

Προτάσεις

◇Αν το σαμπουάν σας φαίνεται πολύ πηχτό, τότε αυξήστε την ποσότητα του νερού και της γλυκερίνης. Εσείς αποφασίζεται τι πυκνότητα θέλετε να έχει το σαμπουάν σας. Η αναλογία νερού προς γλυκερίνη είναι 2:1 (πχ.για κάθε 50ml νερού, 25 γλυκερίνη)
◇Αντί για σκέτο νερό μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ανθόνερο ή ροδόνερο.
◇Επίσης αντί για σκέτο νερό μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αφέψημα βοτάνων που επίσης κάνουν καλό στο μαλλί. Για παράδειγμα αφέψημα ρίγανης για την πιτυρίδα, χαμομηλιού για ξανθά μαλλιά, δεντρολίβανου για πιο σκούρα μαλλιά, κόκκινου ή πράσινου τσαγιού, τσουκνίδας, λεβάντας και ότι άλλο θέλετε. Καλό θα ήταν να μουλιάστε τα βότανα της επιλογής σας αποβραδίς σε ζεστό νερό αν αποφασίσετε να το κάνετε.
◇Επειδή μ'αρέσει να αναμιγνύω μυρωδιές, βάζω και ροδόνερο ή ανθόνερο και αφέψημα.
◇Ανάλογα στο έλαιο απ'το οποίο θα έχει παρασκευαστεί το σαπούνι αλλά και που προσθέσετε, αλλάζετε και την ιδιότητα του σαμπουάν. Γενικά στην Ελλάδα επικρατεί το ελαιόλαδο που είναι γενικά πολύ καλό και εύκολα προσβάσιμο, αλλά αν έχετε όρεξη να πειραματιστείτε ή να βρείτε κάτι που να ταιριάζει στις ανάγκες σας εδώ έχει αρκετές πληροφορίες. Για λιπαρά μαλλιά καλύτερο θεωρείται το λάδι καρύδας (για να γλιτώσω κάποια συγκεκριμένη απ'τον κόπο να ψάχνει).

Ινδικά βότανα για τα μαλλιά

Υπάρχουν μερικά ακόμα βότανα που μου αρέσει να βάζω στο σαμπουάν μου και κάνουν επίσης καλό στα μαλλιά τα οποία δεν είναι και πολύ διαδεδομένα στην Ελλάδα αλλά θα ήθελα να τα αναφέρω. Και τα τρία τα μουλιάζω σε νερό από το προηγούμενο βράδυ (2 κουταλιές της σούπας για ένα φλιτζάνι τσαγιού) και, επειδή έχουν συνήθως μορφή σκόνης, πριν τα χρησιμοποιήσω περνάω το μείγμα τους από φίλτρο καφέ. Αν δεν έχετε φίλτρο καφέ ή βαριέστε, δεν πειράζει να βάλετε να το μείγμα ως έχει. Είναι τα εξής:

 ◇Αmla ή Indian Gooseberry(Phyllanthus emblica) που στα ελληνικά λέγεται ινδικό ριβήσιο. Τα οφέλη του στα μαλλιά και το δέρμα του κεφαλιού είναι ποικίλα, χρησιμοποιείται παραδοσιακά σε καλλυντικά στην Ινδία, ενώ πολλές φορές η σκόνη του ανακατεύεται μαζί με χέννα για να δώσει έναν πιο καφέ τόνο στο χρώμα της βαφής. Θεωρείται πως βοηθάει στο να μην ασπρίσουν οι τρίχες πρόωρα.

◇Shikakai, ένα είδος Ινδικής Ακακίας το οποίο αποτελεί φυσικό σαμπουάν από μόνο του και βοηθάει και στο να ξεμπλέκονται τα μαλλιά εύκολα. Δεν ξέρω που μπορεί να το βρείτε στην Ελλάδα, αλλά στο amazon υπάρχει για όσους κάνουν online αγορές.

◇σπόροι Fenugreek που στα ελληνικά λέγεται τριγωνέλλα. Αυτό μου το είπε ως μυστικό η μαμά μιας γνωστής μου απ'τη Σρι Λάνκα πως κάνει καλό στην σμηγματορροϊκή δερματίτιδα και στις δερματίτιδες γενικά. 

Θέματα, συνήθειες και πιθανά προβλήματα

◇Στο μπουκάλι κατά πάσα πιθανότητα θα διαχωριστεί λιγάκι οπότε χρειάζεται να το ανακινήσουμε κάθε φορά πριν το χρησιμοποιήσουμε.
◇H αίσθηση που έχουν τα μαλλιά με τη χρήση του φυσικού σαμπουάν είναι διαφορετική από ότι έχουμε συνηθίσει οπότε μην εκπλαγείτε.
◇Επίσης τα μαλλιά θα στεγνώνουν πιο γρήγορα.
◇Τα φυσικά σαμπουάν δεν αφρίζουν τόσο όσο τα σαμπουάν του εμπορίου, αλλά ο αφρός δεν έχει καμία σχέση με την ικανότητα του σαμπουάν να καθαρίζει. Στα σαμπουάν του εμπορίου η αφριστική ικανότητα οφείλεται σε κάποιες ουσίες όπως το λαυρικό θειικό νάτριο (Sodium Laureth Sulfate). Αυτές οι ουσίες λειτουργούν ως αφριστικοί παράγοντες αλλά και ως τασιενεργά, σπάνε δηλαδή την επιφανειακή τάση του νερού. Δυστυχώς όμως προκαλούν αλλεργίες και ερεθισμό στο δέρμα.
◇Με το φυσικό σαμπουάν δεν χρειάζεται η χρήση μαλακτικού.  Γιατί; Γιατί το φυσικό σαμπουάν δεν αφαιρεί όλα τα φυσικά λιπαντικά του μαλλιού και της επιδερμίδας. Ξέρω πως πολλοί στο άκουσμα αυτό θα νομίσουν πως ξαφνικά θα γίνουν σαν λαδοπόντικες με λιγδιασμένο μαλλί αλλά πραγματικά δεν έχει καμιά σχέση με αυτό που φαντάζεστε. Τα σαμπουάν του εμπορίου δεν είναι βασισμένα στο σαπούνι αλλά σε πιο ισχυρά απορρυπαντικά και έτσι αφαιρούν όλο το σμήγμα, την φυσική λιπαρή έκκριση που δρα σαν προστατευτική ασπίδα από την ξηρότητα κι από το περιβάλλον, γι'αυτό και τους προσθέτουν μαλακτικές ουσίες και χρειαζόμαστε το μαλακτικό μετά το λούσιμο. Με το φυσικό σαπούνι δεν υπάρχει τέτοιο θέμα. Αφού δεν ξεγυμνώνουμε το μαλλί από το προστατευτικό του στρώμα, δεν υπάρχει και λόγος να του ξαναβάλουμε συνθετικό.
◇Αν παρόλα αυτά βρίσκετε πως θέλετε λίγη ενυδάτωση παραπάνω, πράγμα που συνήθως συμβαίνει στα πολύ μακρυά μαλλιά ή πολύ ξηρά μαλλιά, πάλι θα κάνετε κάτι ανορθόδοξο. Απλώστε στα μαλλιά στις άκρες ή, αν έχετε μακρυά μαλλιά, από το ύψος του στόματος και κάτω 2-3 κουταλιές της σούπας ελαιόλαδο ή δαφνέλαιο για 10 λεπτά πριν το λούσιμο και μετά λουστείτε κανονικά.
◇Όταν έχει πάρα πολύ κρύο και θερμοκρασίες κοντά στο 0°C το σαμπουάν γίνεται πιο στερεό και συνεπώς πιο δύσκολο να βγει απ'το μπουκάλι. Αν σας συμβεί αυτό, βάλτε το λίγη ώρα σε λεκανίτσα με ζεστό νερό ή ακουμπήστε το στο καλοριφέρ. Όταν φτιάχνω το χειμερινό μου σαμπουάν προκειμένου να αποφεύγω αυτήν την κατάσταση, αυξάνω την ποσότητα νερού στη συνταγή στα 300-350ml και την γλυκερίνη στα 140ml (10 κ.σούπας).
◇Τα δοχεία στα οποία θα βάλετε το σαμπουάν θα σας πρότεινα να μην είναι γυάλινα. Είναι μεν ωραίο να έχουμε ένα φυσικό προϊόν στα ωραιότατα και ασφαλή από χημικά γυάλινα μπουκάλια αλλά είναι τόσο εύκολο όσο και πιθανό να σπάσουν που δεν αξίζει νομίζω να διακινδυνεύουμε έτσι. Αυτό βέβαια έχει να κάνει με τη λογική και τις προτιμήσεις του καθενός.

◎Ένα θέμα που υπάρχει όταν λουζόμαστε με φυσικό σαμπουάν όμως είναι πως , ειδικά όσοι έχουμε μακρυά μαλλιά, μετά το λούσιμο τα αισθανόμαστε πολύ σκληρά. Αυτό λύνεται πάρα πολύ εύκολα αλλά θα το αναλύσω στην αμέσως επόμενη ανάρτηση! Επίσης στην επόμενη ανάρτηση θα γράψω για τα αιθέρια έλαια που μπορείτε να βάλετε στο σαμπουάν σας καθώς και κάποιες προσωπικές παρατηρήσεις, ειδικά πάνω στο θέμα της σμηγματορροϊκής δερματίτιδας. 

Για το δεύτερο μέρος του θέματος πατήστε εδώ.

Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Left-eri που με βοήθησε στο κομμάτι της χημείας και πάντα απαντούσε στις περίεργες ερωτήσεις με τις οποίες τον βομβάρδιζα κατά καιρούς.